Kruszywo: jakie rodzaje wykorzystywane są w budownictwie?

Kruszywo budowalne – zarówno naturalne, jak i sztuczne – to materiał, którego zastosowanie w budownictwie jest bardzo wszechstronne. I choć najczęściej kruszywa są wykorzystywane w produkcji betonów, w drogownictwie czy do drenaży, ich atuty dostrzegli również producenci pokryć dachowych. Jakie są rodzaje kruszyw budowlanych i do czego można je wykorzystać? Podpowiadamy!

Co to jest kruszywo budowlane?

Kruszywa budowlane mogą mieć różne pochodzenie – zarówno naturalne, jak i sztuczne. Pierwszy rodzaj to materiał, jaki pozyskuje się ze skał, które samoistnie uległy erozji, albo zostały rozdrobnione mechanicznie, czyli rozkruszone w celu uzyskania mniejszej frakcji (np. granit, bazalt, marmur). Z tego powodu głównym obszarem ich pozyskiwania są kamieniołomy i kopalnie. W przypadku kruszyw pochodzenia rzecznego i morskiego materiał pozyskuje się natomiast z dna rzek i mórz (metoda mokra) lub żwirowni (metoda odkrywkowa sucha bądź mokra, w zależności od głębokości złoża i poziomu wód gruntowych).

Kruszywa sztuczne powstają natomiast w procesie obróbki termicznej naturalnych surowców mineralnych (tak produkuje się np. keramzyt czy glinoporyt), a także w efekcie wykorzystywania surowców odpadowych, które również poddane są obróbce (np. rozkruszona stara cegła czy gruz betonowy). 

Jakie są rodzaje kruszyw budowlanych?

Pierwsza linia podziału kruszyw budowlanych uwzględnia ich pochodzenie. W tym sensie możemy mówić o kruszywach naturalnych i sztucznych. W ich obrębie można jednak dokonywać dalszych rozróżnień.

Kruszywo budowlane naturalne dzielimy więc na grupy w zależności od tego, jakie ma ono pochodzenie. W ten sposób wyodrębniamy kruszywa o pochodzeniu lodowcowym (w ten właśnie sposób, na skutek przemieszczania się lodowców, powstały iły czy piaski), o pochodzeniu rzecznym czy morskim. 

Obok kruszyw żwirowych, czyli takich, które wydobywane są jako materiał o drobnej frakcji, sposobem na pozyskanie tego cennego surowca może też być mechaniczne rozdrabnianie większych, litych skał, np. granitu, bazaltu, wapienia czy marmuru (są to kruszywa naturalne łamane).

Kruszywa sztuczne z kolei dzielimy na kruszywa o pochodzeniu mineralnym oraz kruszywa z recyclingu (uzyskane np. w procesie przetwarzania materiałów wykorzystanych w budownictwie już wcześniej, jak wspomniana cegła czy beton). 

Innym podział uwzględnia wielkość (frakcję) ziaren. Tutaj wyróżniamy następujące rodzaje kruszyw budowlanych:

• kruszywa drobne (od 2 do 4 mm);
• kruszywa grube (od 4 do 63 mm);
• kruszywa o ciągłym uziarnieniu (mieszanka dwóch powyższych);
• kruszywa wypełniające (ziarna przechodzące przez sito 0,063 mm);
• kruszywa bardzo grube (od 63 do 250 mm);
• kruszywa mieszane (ziarna rzeczne lub polodowcowe o wymiarach od 0 do 8 mm).

Wykorzystanie kruszyw budowlanych

Możliwości wykorzystania kruszyw budowlanych – zarówno naturalnych, jak i sztucznych, są bardzo duże. 

Są one szeroko stosowane w produkcji betonów, różnego rodzaju mieszanek mineralno-asfaltowych oraz zapraw, jakie wykorzystywane są do wznoszenia obiektów budowlanych, do przygotowywania prefabrykatów, a także w drogownictwie. W przypadku prac drogowych, kruszywo służy do wykonywania podbudów pod ulice, autostrady, lotniska, a także parkingi, place czy skwery. Wykonuje się też z niego drenaże i warstwy filtracyjne oraz mrozochronne. 

Powszechne jest też wykorzystywanie kruszyw do ulepszania gruntów – sprawdzają się do stabilizacji, zagęszczania, a także wypełniania pustek. Są też niezastąpione przy wznoszeniu murów oporowych, przy zabezpieczaniu wykopów, nasypów i skarp.

Bardzo często można się też spotkać z kruszywem w roli dekoracyjnej. Wypełnia się nim opaski wokół budynków czy wolną przestrzeń pomiędzy płytami / kostkami lub oczkami ażurowych krat z tworzyw sztucznych (tzw. geokraty). W prywatnych nieruchomościach kruszywo wysypuje się też często na ścieżki, alejki ogrodowe czy podjazdy, stabilizując w ten sposób podłoże. 

Pokrycia dachowe z kruszywem

Powyższe zastosowania kruszyw budowlanych to tylko ułamek przykładów, w których wykorzystuje się ten materiał. Z uwagi na świetnie właściwości naturalnych skalnych kruszyw, sięgnęli też po nie producenci pokryć dachowych. O jakich właściwościach mowa?

Przede wszystkim mineralne, sklane kruszywo jest materiałem o naturalnym pochodzeniu, które w swoim składzie nie zawiera żadnych szkodliwych dodatków. Ma niską nasiąkliwość, nie ściera się, jest mrozoodporne i nie niszczeje pod wpływem ekspozycji na promieniowanie UV, deszcz, mróz, grad, zmienne i ekstremalne temperatury. Jest też odporne na uszkodzenia mechaniczne. 

Z tego powodu materiałem tym zainteresowali się producenci pokryć dachowych, którzy zaczęli stosować kruszywo mineralne jako ostatnią, wykańczającą warstwę w blachodachówkach, zabezpieczoną bezbarwną powłoką akrylową. 

W ten sposób powstały też pokrycia dachowe z posypką z kruszywa marki BTR Systems. 

Pierwszy na rynku pojawił się Thunder – oferowany w czterech odcieniach (Onyx, Amber, Jade, Hematit) gont blaszany z posypką, który wzorniczo nawiązuje do drewnianych gontów, charakterystycznych dla architektury Podhala. Jego ogromna popularność sprawiła, że wkrótce oferta została poszerzona o kolejne pokrycia.

Bolt, dla którego inspiracją stały się bitumiczne pokrycia dachowe, ma bardzo wyraziste i głębokie przetłoczenie oraz nieregularny wzór. Dzięki temu blachodachówki Bolt nadają dachom dużej dynamiki i energii. Efekt ten można spotęgować dzięki intrygującej kolorystyce – do wyboru są cztery odcienie: Onyx, Jade, Amber, Hematit.

Blizzard to z kolei regularnie powtarzający się wzór i wysoki stopień uskoku. Z tego powodu często można spotkać to pokrycie na nowoczesnych domach (np. w typie stodoły), choć nie stronią też od niego miłośnicy klasyki. Dostępne są odcienie klasyczne, jak głęboka czerń Onyx, ceglasty Jaspis, elegancki brąz Amber, a także szary antracyt Hematit i czerwień Ruby. 

Storm przykuwa uwagę symetrycznym, harmonijnym profilem, który przypomina wzburzone, morskie fale. To pokrycie z posypką docenią osoby stawiające na ponadczasową klasykę, co nie znaczy, że wyraźna regularność blachodachówek Storm nie wpisze się z sukcesem w nowoczesne trendy w architekturze. Pokrycie jest dostępne w czterech odcieniach: Jade, Onyx, Amber i Hematit.

Mistral to pokrycie, po które chętnie sięgają miłośnicy płaskich dachówek ceramicznych i cementowych, pragnący nadać dachom śródziemnomorski rys, a zarazem nie obciążać więźby ciężkim pokryciem.  Pięć kolorów ułatwi dopasowanie odcienia dachu do koloru elewacji (ceglasty Jaspis, czerwony Ruby, czarny Onyx, szary antracyt Hematit i brąz Amber).

Oprócz warstwy kruszywa, które znacznie poprawia parametry pokrycia dachowego, każdy moduł blachodachówek z posypką od BTR Systems ma rdzeń stalowy wykonany z wysokiej jakości materiału, pochodzącego z najlepszych europejskich hut.

Zastosowanie dodatkowych zabezpieczeń (warstwy pasywacyjne i alucynkowe oraz bezbarwny lakier akrylowy zaaplikowany na posypkę) sprawia, że na blachodachówki z posypką producent udziela aż 60 lat pisemnej gwarancji.

Podsumowanie

Oprócz wymienionych wyżej cech pokryć dachowych, w których wykorzystane są posypki z kruszywa skalnego, przekładających się na wyjątkową trwałość i długą żywotność pokrycia, warto podkreślić jeszcze inne kwestie. Otóż warstwa posypki ma też zdolność do tłumienia odgłosów deszczu czy gradu, które rozbijają się o powierzchnię dachu. Znacznie poprawia to komfort akustyczny osób przebywających na najwyższej kondygnacji – zwłaszcza w budynkach z poddaszem użytkowym. 

Podobnie też jak w domach budowanych z kamienia, wnętrza budynków, które mają pokrycia z blachodachówki z posypką, nagrzewają się zdecydowanie wolniej w upalne dni. Również w tej kwestii blachodachówki ze skalnym kruszywem mineralnym pozostawiają tradycyjne blachy daleko w tyle.